Στη θάλασσα, όπως για όλα, έχουμε και σε σχέση με τον άνεμο ειδική ορολογία, έτσι ώστε με μια κουβέντα ο άλλος να καταλαβαίνει τι θέλεις να του πεις και να υπάρχει αποτελεσματική επικοινωνία.
Ο κάθε άνεμος, που φυσάει από ξεχωριστή διεύθυνση, έχει ξεχωριστή ονομασία. Παρακάτω υπάρχει το ανεμολόγιο και είναι καλό να ξέρεις τις διευθύνσεις των ανέμων ανά 45 μοίρες γιατί γενικότερα χρησιμοποιούνται πολύ. Δε θα ακούσεις ποτέ να λέει κάποιος σήμερα φυσάει βορειοδυτικός. Αν το πεις, φυσικά και θα γίνεις κατανοητός και θα περάσεις το μήνυμα. Όμως όταν ακούσεις μαίστρος, θα πρέπει εσύ να μπορείς να καταλάβεις.
Παραπάνω υπάρχει η ονοματολογία σε σχέση με τα σημεία του ορίζοντα. Όμως εξίσου βασικό είναι το να μπορούμε να ορίσουμε και σε σχέση με το σκάφος μας και την πορεία μας τι συμβαίνει με τον άνεμο. Έτσι, ορίζουμε τις πλεύσεις όπως παρακάτω:
Α: Είναι ο “νεκρός τομέας”. Σε αυτή τη περιοχή δεν μπορούμε να ταξιδέψουμε με τα πανιά. Σε επόμενο μάθημα θα εξηγήσουμε το πως μπορούμε να φτάσουμε σε ένα στόχο ο οποίος βρίσκεται κόντρα στη διεύθυνση του ανέμου.
Β: Όρτσα: Είναι αλλιώς η “εγγυτάτη”, η πιο κλειστή πλεύση που μπορεί να ταξιδέψει ένα σκάφος κόντρα στον άνεμο. Για τα περισσότερα σκάφη η πιο κλειστή γωνία πλεύσης σε σχέση με τον άνεμο είναι 45 μοίρες.
C: Πλαγιοδρομία. Όπως λέει και η λέξη είναι η πλεύση που έχουμε τον άνεμο από το πλάι.
D: Δευτερόπριμα: Είναι η πλεύση κατα την οποία ο άνεμος μας χτυπάει από την σοφράνο γωνία του σκάφους μας.
Ε: Πρίμα: Ή και κατάπριμα. Είναι η πλεύση που έχουμε τον άνεμο από την πρύμνη του σκάφους.
Μια πρώτη παρατήρηση στα παραπάνω είναι ότι μπορούμε να είμαστε τόσο δεξίνεμοι, όσο και αριστερήνεμοι. Ένα σκάφος ορίζεται δεξίνεμο ή αριστερίνεμο ανάλογα με το από ποια πλευρά του το χτυπάει ο άνεμος. Ένα δεξίνεμο σκάφος, έχει προτεραιότητα σε σχέση με το αριστερίνεμο αλλά αυτά είναι πράγματα που υπάρχουν σε άλλα μαθήματα που αφορούν τους κανονισμούς διεξαγωγής των ιστιοδρομιών. Έτσι, ένα σκάφος μπορεί να κινηθεί πρακτικά προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, εκτός φυσικά από τον “νεκρό τομέα”
Στο παραπάνω σχήμα υπάρχουν τα εξής:
Vt: Είναι η πραγματική ταχύτητα του ανέμου. Παρατήρησε ότι σε όλες τις πλεύσεις αυτή είναι ίδια και δεδομένη. Δεν αλλάζει γιατί είναι ο άνεμος που πραγματικά φυσάει και δεν επιρρεάζεται από τίποτε.
Va: Είναι ο φαινόμενος άνεμος. Αυτός είναι ο άνεμος που νιώθουμε όταν είμαστε επάνω στο σκάφος και αυτός επιρρεάζεται από την πλεύση που πηγαίνουμε αφού πρόκειται για την διανυσματική πρόσθεση του πραγματικού ανέμου και της ταχύτητας του σκάφους. Για παράδειγμα αν φυσάει 5 κόμβους πραγματικό άνεμο και εμείς πηγαίνουμε κατάπριμα με 5 κόμβους ταχύτητα, πρακτικά θα νιώθαμε ότι δεν φυσάει τίποτε! Όσο “κλείνει” η πλεύση και ξεκινούν και μπαίνουν γωνίες μέσα στον υπολογισμό, ξεκινάει και αυξάνει η ένταση του φαινόμενου ανέμου και μάλιστα φτάνει να ξεπεράσει αρκετά την ένταση του πραγματικού. Αν για παράδειγμα μπορούσαμε, π.χ. με μηχανή, να ταξιδέψουμε με 5 κόμβους τελείως κόντρα στους 5 κόμβους πραγματικό άνεμο, τελικά θα νιώθαμε 10 κόμβους άνεμο!
Vb: Είναι η ταχύτητα του σκάφους. Αυτή, φυσικά και δεν είναι σταθερή και επιρρεάζεται από την πλεύση που πάμε. Από την γωνία που έχουμε ως προς τον άνεμο. Παρακάτω υπάρχει ένα ενδεικτικό πολικό διάγραμμα ενός σκάφους στο οποίο φαίνεται η διακύμανση της ταχύτητας του ανάλογα με την πλεύση (στις πόσες μοίρες έχει τον πραγματικό άνεμο) και τις διαφορετικές εντάσεις πραγματικού ανέμου.
Ο λόγος που παρατηρούμε μεγαλύτερες ταχύτητες στις ανοικτές πλεύσεις είναι γιατί εκεί δεν υπάρχουν αντιστάσεις (άνεμος και κύμα κόντρα, π.χ.) και η “ισχύς” που παράγουν τα πανιά είναι όλη ωφέλιμη να δώσει ταχύτητα στο σκάφος. Ακόμα και το ίδιο το σκάφος που τρέχει πιο γρήγορα, συντελεί σε αύξηση του φαινόμενου άνεμου και έτσι το αποτέλεσμα είναι οι υψηλές ταχύτητες στις “λασκάδες”, όπως ονομάζουμε τις ανοικτές πλεύσεις.
