Τις τελευταίες δεκαετίες η πληθώρα μετεωρολογικών και περιβαλλοντικών δορυφόρων, προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες με διάφορες εφαρμογές. Ιδιαίτερα χρήσιμοι στην παρακολούθηση και πρόγνωση των μετεωρολογικών φαινομένων είναι οι λεγόμενοι γεωστατικοί δορυφόροι, οι οποίοι καλύπτουν αδιάλειπτα την ίδια γεωγραφική περιοχή. Κύριος πάροχος τέτοιων δεδομένων για τον Ελληνικό χώρο είναι η οικογένεια ευρωπαϊκών μετεωρολογικών δορυφόρων Meteosat που επιχειρούν υπό τoν Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Εκμετάλλευση των Μετεωρολογικών Δορυφόρων (European Organisation for the Exploitation of Meteorological Satellites –EUMETSAT) . Οι δορυφόροι αυτοί καλύπτουν όλη την Ευρωπαϊκή και Αφρικανική Ήπειρο, τον Ατλαντικό Ωκεανό και μέρος της Νοτίου Αμερικής (Εικόνα 8.1) και οι εικόνες τους ανανεώνονται κάθε 15 λεπτά.
Εικόνα 8.1. Ψευδοχρωματισμένη εικόνα υπερύθρου του μετεωρολογικού δορυφόρου Meteosat-11. Με κόκκινες αποχρώσεις οι κορυφές των υψηλότερων νεφών.
Η πολύχρονη έρευνα επάνω στα δεδομένα των μετεωρολογικών δορυφόρων έχει αποδώσει καρπούς, δίνοντας της δυνατότητα στη μετεωρολογική κοινότητα να αναπτύξει μεθόδους και αλγορίθμους υπολογισμού πολλών δευτερογενών παραμέτρων όπως για παράδειγμα η πιθανότητα και ο ρυθμός βροχόπτωσης, ο εντοπισμός των καταιγίδων, η εκτίμηση των ανέμων σε διάφορα επίπεδα, το ύψος και η κίνηση των νεφικών σχηματισμών κλπ.
Στο Εθνικό Αστεροσκοπείου Αθηνών / meteo.gr χρησιμοποιούμε τα δορυφορικά δεδομένα και τους σχετικούς αλγορίθμους, συνδυάζοντας τους και με άλλες πηγές δεδομένων ώστε να παράξουμε σε σχεδόν πραγματικό χρόνο χάρτες όπου ο χρήστης μπορεί να εντοπίσει μια σειρά σημαντικών μετεωρολογικών φαινομένων.
Ραγδαιότητα βροχόπτωσης
Στην Εικόνα 8.2 παρουσιάζονται οι περιοχές όπου αναμένεται βροχόπτωση που σχετίζεται με νέφη αυξημένης κατακόρυφης ανάπτυξης καθώς και ο μέσος ρυθμός βροχόπτωσης, όπως αυτός εκτιμάται από κατάλληλο αλγόριθμο. Με κόκκινες αποχρώσεις παρουσιάζονται οι περιοχές ισχυρότερης βροχόπτωσης, ενώ στην κλίμακα επάνω αριστερά φαίνεται ο εκτιμώμενος ρυθμός βροχόπτωσης. Τους εν λόγω χάρτες μπορείτε αν βρείτε εδώ: https://www.meteo.gr/meteomaps/obs_zeus_gr_con_rain.cfm. Στο παράδειγμα της Εικόνας 8.2 φαίνεται χαρακτηριστικά μιας ισχυρή καταιγίδα στα βόρεια της Κέρκυρας, στο κέντρο της οποίας η ραγδαιότητα βροχόπτωσης φτάνει τα 50 mm/h.
Εικόνα 8.2. Ραγδαιότητα βροχόπτωσης καταιγίδων και σταθμοί που καταγράφουν βροχόπτωση.
Ύψος νεφών
Στην Εικόνα 8.3 παρουσιάζεται το εκτιμώμενο ύψος των νεφών σε χιλιόμετρα όπως αυτό ορίζεται από την χρωματική κλίματα επάνω αριστερά. Τους εν λόγω χάρτες μπορείτε αν βρείτε εδώ: https://www.meteo.gr/meteomaps/obs_zeus_gr_cloud_top.cfm. Στο παράδειγμα της Εικόνας 8.3 φαίνεται ότι στην καταιγίδα στα βόρεια της Κέρκυρας το μέγιστο ύψος των νεφών ξεπερνούσε τα 12.5 χιλιόμετρα.
Εικόνα 8.3. Ύψη νεφών.
Πιθανότητα υετού
Η πιθανότητα υετού (βροχή/χαλάζι/χιόνι) σε μία περιοχή δίνεται στην Εικόνα 8.4. Όπως προκύπτει και από τη σχετική χρωματική κλίματα, με κόκκινες αποχρώσεις φαίνονται οι περιοχές όπου η πιθανότητα υετού είναι αυξημένη. Παράλληλα σημειώνονται με κίτρινες κουκίδες οι σταθμοί του δικτύου του meteo.gr που καταγράφουν βροχόπτωση κοντά στην ώρα λήψης της δορυφορικής εικόνας. Στο παράδειγμα της Εικόνας 8.4 φαίνεται ότι η πιθανότητα υετού είναι υψηλή για μεγάλο μέρος της κεντρικής και βόρειας χώρας, κάτι που επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι την ίδια περίπου χρονική στιγμή 102 σταθμοί του δικτύου καταγράφουν βροχόπτωση. Τους εν λόγω χάρτες μπορείτε αν βρείτε εδώ: https://www.meteo.gr/meteomaps/ncl_pc_gr.cfm.
Εικόνα 8.4. Πιθανότητα υετού (βροχή/χαλάζι/χιόνι).
Πολύ ισχυρές καταιγίδες
Κάποιες καταιγίδες είναι ιδιαίτερα ισχυρές και καταφέρνουν να σπάσουν το φράγμα της τροπόπαυσης. Στην Εικόνα 8.5 παρουσιάζεται μια τέτοια καταιγίδα. Η χρωματική κλίμακα δίνει τους βαθμούς Κελσίου κατά τους οποίους η κορυφή του νέφους είναι ψυχρότερη από την Τροπόπαυση. Όσο μεγαλύτερη είναι αυτή η διαφορά τόσο ισχυρότερη είναι η καταιγίδα. Στη περίπτωση της καταιγίδας της Κέρκυρας φαίνεται ότι η κορυφή του νέφους είναι κατά 8 περίπου βαθμούς ψυχρότερη από την Τροπόπαυση. Τους εν λόγω χάρτες μπορείτε αν βρείτε εδώ: https://www.meteo.gr/meteomaps/OT_GR.cfm.
Εικόνα 8.5. Πολύ ισχυρές καταιγίδες.
Κορυφές νεφών και κεραυνική δραστηριότητα
Οι κεραυνοί μπορούν να προκαλέσουν πολύ μεγάλα προβλήματα και για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητη η καταγραφή των περιοχών εκδήλωσης κεραυνικής δραστηριότητας. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών λειτουργεί το σύστημα εντοπισμού κεραυνών «ΖΕΥΣ». Οι καταγραφές του σε συνδυασμό με τις κορυφές των υψηλότερων νεφών δίνονται σε χάρτες όπως της Εικόνας 8.6. Σε αυτήν φαίνεται η ισχυρή κεραυνική δραστηριότητα που καταγράφεται μέσα στον ευρύτερο νεφικό σχηματισμό της καταιγίδας της Κέρκυρας. Τους εν λόγω χάρτες μπορείτε αν βρείτε εδώ: https://www.meteo.gr/meteomaps/IR_c_GR.cfm.
Εικόνα 8.6. Κορυφές νεφών και κεραυνική δραστηριότητα.
